تجهیزات کنترل در صنعت شامل دسته بندی های زیر است:
- * سنسورها
- * کنترل کننده ها (پردازشگرها)
- * رابط کاربری
- * عملگرها
برای کنترل کوچکترین سیستم ها تا بزرگترین آنها به مجموعه ادوات فوق نیاز است و کاملا قابل حدس است که برای کنترل کمیتی یا کمیت هایی در سیستم باید مقدار مورد کنترل توسط سنسور اندازه گیری شود و توسط کنترل کننده ها پردازش شود و با مقدار خواسته شده که توسط رابط کاربری از اپراتور گرفته شده مقایسه شود و توسط عملگرها به سیستم اعمال شود “مثل کنترل دمای یک کوره: دما توسط سنسور اندازه گیری و توسط کنترل کننده با مقدار خواسته شده از صفحه کلید مقایسه شده و به همان نسبت اختلاف دما مقدار عملکرد عملگر توسط کنترل کننده تغییر خواهد کرد”.
این تجهیزات با روش های متفاوتی میتوانند باهم در ارتباط باشند به همین دلیل شبکه ها و معماری های متفاوتی برای ارتباط آن ها توسط شرکت های سازنده طراحی شده است.
مشاوره،تامین،طراحی،نصب و راه اندازی تمام ادوات فوق و پیاده سازه ی شبکه ها و معماری ها مناسب خدمت اصلی رزان صنعت است
در ادامه به توضیح موارد بالا با توجه به سیستم های کنترل مدرن (اتومات الکترونیکی) میپردازیم
* سنسورها برای استفاده در صنعت سیگنال های استانداردی باید تولید کنند از این رو دارای دو بخش هستند :
- ترانسدیوسر ورودی یا حسگرهایی که کمیت مورد نظر (مانند دما یا فشار و …) را اندازه گیری و به سیگنال غیر استاندارد الکتریکی یا مکانیکی تبدیل میکنند.
- ترانسدیوسرهای خروجی که سیگنال غیر استاندارد حاصل از مورد اول (حسگرها) را به سیگنال استاندارد یا پروتکل شبکه (مانند 20-4 میلی آمپر یا پروتکل مدباس) تبدیل میکنند.
و امروزه سنسورهایی به نام ترانسمیتر ساخته شده است که هر دو مورد بالا را در خود دارد یعنی کمیت مورد نظر را اندازه گیری و تبدیل به سیگنال استاندارد کرده و به وسیله ادوات ارتباطی (مانند کابل) به کنترل کنندها انتقال میدهد.
در طراحی سیستم های کنترل صنعتی با توجه به نوع استفاده و وسعت سیستم کنترلی روش های مختلفی طراحی شده که به معماری های زیر معروف اند:
- معماری DCS
- معماری فیلدباس FCS
- معماری اسکادا SCADA
- معماری DDC
* و با توجه به این معماری ها کنترل کننده های مختص آنها نیز طراحی شده اند :
- کنترل کننده ی منطقی برنامه پذیر (Programmable logic controller) PLC
- کنترل کننده ی اتوماسیون برنامه پذیر (Programmable Automation Controller) PAC
- کامپیوتر صنعتی (Direct Digital Control) DDC
- سیستم کنترل پروسه (غیر متمرکز) (Process control system) DCS
به جز موارد فوق کنترل کننده های تک منظوره ای ساخته شده اند که معماری خاصی در طراحی و پیاده سازی این سیستم ها وجود ندارد چون فقط کنترل یک یا دو کمیت را به عهده دارند و سیستم پیچیده ای نخواهند داشت مثل کنترل دمای یک کوره ؛ به این کنترل کننده ها کنترلر Controller میگویند.
* رابط کاربری : اپراتورها برای راه اندازی، وارد کردن مقادیر ورودی و خروجی پروسه ، اطلاع از وضعیت و اخطارهای سیستم و … به نمایشگر و صفحه کلید احتیاج دارند به این نمایشگرها در صنعت نمایشگرهای رابط کاربر با سیستم Human Machine Interface (HMI) گفته می شود این HMI ها قابلیت ارتباط با کنترل کننده های ذکر شده ی بالا را دارند و به روش ها مختلفی همچون نصب نرم افزار اختصاصی بر روی رایانه و یا به صورت مانیتور با تاچ پانل یا صفحه کلید و یا به صورت نمایشگرهای سون سگمنت طراحی می شوند؛ (کنترل کننده های تک منظوره خود دارای سون سگمنت و کلیدهایی به انواع HMI هستند).
* عملگرها : این ادوات باید دستورات خروجی کنترل کننده ها را اجرا کنند خروجی کنترل کنندها سیگنال الکتریکی استانداری است که به این ادوات اعمال میشوند و این ادوات این سیگنال ها را به اعمال مکانیکی مثل باز و بسته کردن شیر و یا کنترل جریان الکتریکی قوی تر مثل کنترل دور موتور میکنند.
همان طور که بسیاری میدانند: به طور کلی تجهیزات و لوازم کنترل از لحاظ قیمت و کیفیت و نوع کارایی به 3 گروه تجاری، صنعتی و نظامی تقسیم بندی میشوند و همان طور که از این اسامی مشخص است گروه تجاری ارزان قیمت بوده و کیفیت مناسبی ندارند و خرید این دسته صرفاٌ اهمیت اقتصادی بوده و کارایی و کیفیت در انتخاب این دسته نقشی نداشته اند ضمنا این دست از تجهیزات دوام زیادی نداشته و در مقابل نویز ناپایدار بوده و ممکن است با کمی تغییر دما یا رطوبت در محیط کار باعث اختلال در عملکردشان شود،در بسیاری از موارد ارزش تعمیر کردن نیز ندارند؛ کاربرد این نوع تجهیزات بیشتر در جهت آموزش ،تبلیغات و سیستم های بی کیفیت مورد استفاده قرار میگیرند.
گروه دوم که صنعتی هستند دارای کیفیت خوب و امنیتی قابل قبول و قیمتی بالاتر از نوع تجاری داشته و در طراحی این گروه استاندارهای لازم مورد توجه بوده است این نوع تجهیزات توسط شرکت های سازنده معتبر ساخته شده و تمامی خصوصیات مورد نیاز آنها در کاتالوگ های آن ها آورده شده است، کاربرد این گروه همان طور که از اسم آن مشخص است جهت استفاده در محیط های صنعتی که دارای نویز زیاد،دما و رطوبت کاری بالاتر یا پایین تر از حد معمول دارند و نوسانات برق ،لرزش و… بکار میروند.
گروه سوم که به اسم نظامی شناخته میشوند دارای کیفیت خیلی خوب با دقت بسیار بالا و بسیار مطمئن ساخته میشوند و هزینه ای بسیار هنگفت دارند و حتی قطعات این گروه در بازار یافت نمیشود؛ همان طور که مشخص است این گروه فقط در صنایع دفاعی و نظامی و صنایع بسیار پرخطر استفاده میشوند.
با توجه به مطلب فوق، رزان صنعت میتواند در تامین تجهیزات از گروه دوم “صنعتی” خدمت رسانی کند و اگر لازم باشد میتواند در تامین تجهیزات از گروه سوم “نظامی” نیز تلاش کند.
